Bài viết 5/3/2019. Tác giả Ken Silverstein là người sáng lập WashingtonBabylon.com, và cũng viết cho nhiều ấn phẩm khác.
Chính quyền Trump rõ ràng muốn, nhưng nhân dân và quân đội Venezuela lẫn các nước láng giềng đều không mong muốn chuyện này.
Trong hai năm đầu cầm quyền Donald Trump không chọn thêm được quốc gia nào mà ông muốn xâm chiếm và lật đổ, Iran đã thoát trong đường tơ kẽ tóc, kế là Bắc Triều Tiên, rồi Syria hay Trung Quốc hoặc một số nước khác đã làm ông nổi giận.
Ngoài một cuộc tấn công tên lửa vào Syria vào năm 2017, Trump đến nay đã không có một hành động biểu lộ giận dữ trong chính sách đối ngoại, nhưng trong thời gian gần đây nỗi ám ảnh chiến tranh đã kích động ông chú tâm vào việc tìm cách lật đổ chính phủ Venezuela của Nicolás Maduro bằng cách thông qua áp lực kinh tế hay một cuộc đảo chính quân sự do Mỹ hỗ trợ hoặc khuyến khích một cuộc xâm lược tập thể được lãnh đạo bởi Brazil -do nhà dân chủ vĩ đại Jair Bolsonaro lãnh đạo- và Colombia nơi chế độ dân chủ được thiết lập từ nửa thế kỷ qua trên những mồ chôn tập thể.
Trong việc tìm kiếm giải pháp Trump được 'bộ ba khủng bố' hướng dẫn: Thượng nghị sĩ Florida Marco Rubio, cố vấn an ninh quốc gia Hoa Kỳ John Bolton và đặc phái viên của chính quyền Trump về Venezuela, Elliott Abrams (thành tích nổi bật của Abrams gồm những lời khai man về vụ Iran-Contra, ủng hộ các chế độ sát nhân ở Guatemala và El Salvador và cổ vũ chiến tranh Iraq).Trong những tuần gần đây cả Rubio và tờ báo Miami Herald đều đưa ra dự đoán về sự sụp đổ sắp tới của Maduro.
Tôi không ưa gì Maduro nhưng hiện tại theo tôi những dự đoán đó là sai: Vị thế Tổng thống của Maduro được bảo vệ vững chắc và mọi âm mưu tìm cách thay thế ông ta chỉ là ngớ ngẩn.
Vào đầu năm 1989, chính phủ 'tân tự do' do Mỹ hỗ trợ của Carlos Andrés Pérez -còn gọi là tên dối trá- đã ra lệnh cho quân đội bắn những người biểu tình xuống đường chống lại kế hoạch thắt lưng buộc bụng cuả Quỹ tiền tệ quốc tế IMF, hàng trăm hoặc thậm chí hàng ngàn người đã bị tàn sát, số liệu thật sự không thể có được vì nhiều người đã bị thủ tiêu trong các mồ chôn bí mật.
Tháng 2/1992 Hugo Chávez lãnh đạo một âm mưu đảo chính chống lại chính quyền, cuộc đảo chính thất bại nhưng Chavez trở thành một anh hùng nổi tiếng, đặc biệt là sau khi ông đọc diễn văn trên đài truyền hình quốc gia nhìn nhận trách nhiệm về hành động của mình, một điều hiếm thấy trong chính trị Venezuela, Chavez với thỉnh cầu nổi tiếng đến các quân nhân, những người ủng hộ cuộc đảo chính quay trở lại doanh trại do "sự hổ thẹn" và "thời cơ" mà họ nhắm đến đã thất bại.
Chavez bị tù, nhưng hai năm sau được trả tự do và nổi tiếng, năm 1999 ông được bầu làm Tổng Thống và tái đắc cử ba lần.
Vào tháng 4 năm 2002, một Hội đồng quân nhân đảo chính lật đổ Tổng thống Chávez và đưa Pedro Carmona, giám đốc Phòng Thương mại của Venezuela thay thế, do Chavez rất đựơc hâm mộ vào thời điểm đó nên các cuộc biểu tình chống đối bùng nổ trên khắp đường phố ở Venezuela và chỉ trong vài ngày chính quyền Carmona sụp đổ và Chávez trở lại cầm quyền (chính quyền George Bush mất mặt vì cú này do thứ trưởng ngoại giao Mỹ Otto Reich đã đi gặp gỡ các giới lãnh đạo đảo chính và tán thành việc truất phế Chávez).
Chiến lược của Trump ở Venezuela rất đơn giản và tương tự như những gì Mỹ đã làm ở Iraq vào cuối 1990 và đầu những năm 2000 trước khi quyết định đổ bộ: Làm kiệt quệ đất nước bằng các biện pháp cấm vận kinh tế tàn bạo và sau đó hoặc là đổ lỗi cho chính phủ về tình trạng khốn khó hay tự biện minh hành động can dự là tất yếu để phát huy tự do. Như trường hợp phóng viên Lesley Stahl của đài CBS hồi năm 1996 khi phỏng vấn Bộ trưởng Ngoại giao thời Bill Clinton, Madeleine Albright: "Chúng tôi đã nghe nói rằng một nửa triệu trẻ em Iraq đã chết, theo tôi nghĩ con số này còn nhiều hơn số trẻ chết ở Hiroshima và theo bà cái giá (cấm vận) có đáng không?" Albright trả lời "Tôi nghĩ đây là một lựa chọn rất khó khăn, nhưng chúng tôi nghĩ rằng cái giá đó là xứng đáng"
Nếu các biện pháp cấm vận không làm chế độ thay đổi, bước thứ nhì là ép buộc hoặc mua chuộc quân đội lật đổ chế độ, điều này từng thất bại ở Iraq và nay cũng thất bại ở Venezuela. Báo New York Time từng loan tin mùa thu năm ngoái chính quyền Trump 'đã có các cuộc họp mật với những quân nhân nổi loạn Venezuela để thảo luận về những kế hoạch lật đổ Tổng thống Maduro'.
Đồng thời chính quyền Mỹ công khai kêu gọi dân chúng lật đổ Maduro, tháng 11 năm ngoái Bolton đã phát biểu tại Freedom Tower -tòa nhà nơi người Cuba chống Castro được chào đón vào năm 1960 sau khi Castro lật đổ nhà độc tài Fulgencio Batista- rằng: "Bộ ba chuyên chế ở bán cầu này -Cuba, Venezuela và Nicaragua- cuối cùng cũng giống nhau một điểm, họ là những tên hề rẻ tiền và yêu cầu họ hãy tự rút lui hay Mỹ sẽ loại bỏ họ ra khỏi quyền lực".
Venezuela hiện nay đang ở giai đoạn giống như hồi chính quyền Bush xâm lược Iraq, vài tuần trước chính quyền Trump tuyên bố triệu hồi tất cả các nhà ngoại giao của Mỹ từ Caracas và chính phủ Maduro trả đũa đã đóng cửa Toà đại sứ tại Washington và đưa nhân sự về nước. Trump đã công nhận chủ tịch Quốc hội là tổng thống mới của Venezuela, ông Juan Guaidó, người từng là một gã bán lẻ hàng điện tử và giờ đây đang vung kiếm xủng xoẻng và hứa hẹn ngày tận số cuả Maduro.
Mặc dù Maduro không được mọi người hâm mộ lắm nhưng Guaidó và phe đối lập do Hoa Kỳ chi phối lại bị chửi rủa và phản đối rộng rãi. Rất ít người Venezuela muốn quay trở lại thời 1992, khi quân đội tàn sát người chống đối hoặc 1998 -một năm trước khi Chavez được bầu-. Thời những người cầm quyền giầu có xuất thân từ nhóm thành viên của trật tự cũ, mà một trong những thí dụ nhãn tiền về sự đối lập chính là khu George Washington Plaza, một khu phố giàu có nằm chen giữa các khu nghèo nàn El Paraiso và La Vega.
Và trong khi các chính trị gia Mỹ ủng hộ sự can thiệp thường dùng các báo cáo từ truyền thông Mỹ chỉ trích về tình trạng khan hiếm thực phẩm và thậm chí là chết đói tại Venezuela thì những gì tôi thấy khi lang thang trong thành phố lại là một câu chuyện hoàn toàn khác.
Tôi đã gặp Viviana tại một cuộc họp công đoàn ở El Paraiso và chúng tôi cùng đi bộ khoảng hai cây số về nhà cô ấy, tháp tùng còn có cả William người bạn khác gặp mặt tại cuộc họp của công đoàn, trong lúc đi bộ tôi thấy rất nhiều thực phẩm. Giá cả có thể hơi đắt, nhưng người nghèo vẫn có thể mua nó -cà phê, đường, thịt gà, bánh mì, trái cây cùng nhiều thứ khác- ở những người bán rong và chợ lề đường.
Một vài thứ thật sự rất đắt: Trong khi chúng tôi đi bộ đến nhà Viviana, tôi cố tìm một người nào đó trên phố hút thuốc để có thể mồi nhờ điếu thuốc, thật ngạc nhiên là suốt 20 phút tôi không tìm thấy được người nào hút thuốc, Viviana giải thích "giá thuốc lá quá mắc nên hầu như chẳng ai có khả năng hút thuốc nữa".
Tuy nhiên, Viviana và William sau đó đãi tôi một bữa ăn ngon với dồi huyết, Pasta Bolognese và cơm gan gà, tất cả là các món mà Viviana có trong nhà tại khu phố nghèo La Vega.Tại lối vào khu phố nhiều người xếp hàng chờ xe buýt và xe ôm, tuy ở đây nhiều người nghèo hơn những khu khác mà tôi đã đến, khu La Vega này lại ủng hộ chủ nghĩa Chavista mạnh mẽ, điển hình từ những bức tranh tường vẽ cựu tổng thống Chavez, Simón Bolívar, El Libertador, Che Guevara và các nhà lãnh đạo cách mạng Mỹ Latinh khác.
Tôi đã đến thăm một số khu phố khác và không có thời gian dùng bữa, ở San Augustín -trung tâm Venezuela- tôi gặp một người phụ nữ có ngôi nhà ở trên sườn núi, từ cửa sổ nhà, cô chỉ cho tôi nhìn qua một khu nhà chung cư cao cấp với phần lớn các phòng trống, cô ấy cho tôi biết các chủ sở hữu đã chạy sang Miami, Orlando, Madrid, Lisbon và các nước ngoài khác.
Tôi cũng đã gặp và kết bạn với Iris, Navidad và Pedro, chúng tôi uống bia và hút thuốc lá, họ đồng ý cho tôi chụp ảnh, chúng tôi đã không nói chuyện nhiều về chính trị nhưng tôi thấy rõ họ không thích Guaidó hay phe đối lập, họ hiển nhiên cũng không có vẻ đói, trông rất khỏe mạnh và vui vẻ.
Thêm lý do nữa tôi tin rằng một cuộc đảo chính sẽ không thực hiện được là vì Mỹ đã không thể lập ra một liên minh bịp để thực hiện một cuộc xâm lược -như đã xảy ra ở Iraq năm 2003- cả hai chính phủ Brazil và Colombia đều công khai tuyên bố rằng họ sẽ không tham gia trong bất cứ cuộc xâm lược vũ trang vào Venezuela.
Sự thúc đẩy của chính quyền Trump đối với quân đội Venezuela đã không có kết quả, cho đến nay lực lượng chung quanh tổng thống Maduro dường như đã vững chắc. Câu hỏi là tại sao các tướng lãnh lại phải ngả sang phía Mỹ? Đó là một rủi ro rất lớn, sẽ bị bắt nếu cuộc đảo chính thất bại, những hứa hẹn về một ngôi nhà ở Miami hoặc một tài khoản ở ngân hàng Delaware cũng không có ích gì nếu bị đi tù.
Maduro theo dõi sát sao quân đội hay nói cụ thể hơn là Diosdado Cabello luôn kiểm soát quân đội và mọi lãnh vực khác ở Venezuela. Cabello là người quyền lực nhất ở Venezuela và là thế lực đứng sau ngai vàng Maduro. Cabello là một cựu sỹ quan quân đội, ít nhất ông và Chavez đã là bạn thân thiết kể từ sau cuộc đảo chính thất bại năm 1992. Tôi có nhiều nguồn tin cho biết rằng lý do Chavez đã chọn ông Maduro 'hãm tài' làm phó tổng thống thay vì Cabello, chỉ vì ông Chavez đã quá cẩn thận đề phòng ông Cabello là một người quá xuất sắc cho chức vụ với quyền lực thứ nhì.
Chính quyền Trump có thể tiếp tục lôi kéo hoặc đe dọa các sỹ quan Venezuela để hạ bệ Maduro, nhưng đừng mơ! Những kẻ phản bội -ở bất kỳ quốc gia nào chống lại chính phủ của mình để được hưởng tiền bạc, hoặc những hứa hẹn thăng tiến sự nghiệp từ một lực lượng ngoại quốc- chắc chắn sẽ bị bắt và xử phạt nghiêm khắc.
Như vậy Mỹ chỉ còn lại giải pháp xâm lược là một chọn lựa duy nhất để lật đổ Maduro. Bolton, Abrams, Rubio và các chính trị gia cánh hữu khác -những người giống như Rubio nhận tài trợ của các nhóm lợi ích- đều kêu gào chiến tranh, nhưng họ sẽ không chết vì chiến đấu trên đường phố ở Caracas. Nhiều nguồn tin tốt đã cho tôi biết rằng phần lớn các quan chức cấp cao của Ngũ giác đài và cục tình báo chống ý định xâm lược của Hoa Kỳ vì xét ra điều đó là điên rồ.
Điều kỳ thú là các công ty dầu mỏ của Mỹ hoạt động ở Venezuela như ExxonMobil và Chevron đã không hề công khai ý kiến gì về âm mưu của Trump nhằm lật đổ Maduro, họ hy vọng Trump -là Tổng thống nên phải- biết chiến tranh rất tệ cho kinh doanh. Tuy nhiên các công ty dầu mỏ có tài sản ở Venezuela, cuối cùng có thể sẽ quyết định tìm ngõ thoát, họ sẽ được nhiều lợi ích hơn nếu Maduro ra đi.
Như lịch sử đã cho thấy cần có một thế lực bên ngoài -ở đây là Mỹ- để kích động một cuộc chiến tranh, đây cũng là mục đích rõ ràng của Rubio, nhưng Rubio ngày càng tuyệt vọng và thất bại trong ý đồ kích hoạt một cuộc xung đột, thậm chí Rubio trong một tweet còn kèm cả hình ảnh đẫm máu của Muamar Gaddafi -cựu lãnh đạo Lybya- khi lên tiếng đòi hỏi Maduro từ chức.
Maduro có thể tham nhũng, độc đoán, khoa trương và tâm thần không ổn định -những cá tính này có phần giống Trump, người đang tìm cách truất phế ông- Maduro có thể cũng đã tìm cách tăng số phiếu bầu của mình trong cuộc bầu cử hồi 2018. Nhưng tạm thời, ông ta vẫn là Tổng Thống tại chức, Trump và các cố vấn theo khuynh hướng can thiệp dường như không thể thay đổi điều này, nhưng tốt nhất họ không nên thử.
https://newrepublic.com/article/153219/coup-unlikely-venezuela
Chính quyền Trump rõ ràng muốn, nhưng nhân dân và quân đội Venezuela lẫn các nước láng giềng đều không mong muốn chuyện này.
Trong hai năm đầu cầm quyền Donald Trump không chọn thêm được quốc gia nào mà ông muốn xâm chiếm và lật đổ, Iran đã thoát trong đường tơ kẽ tóc, kế là Bắc Triều Tiên, rồi Syria hay Trung Quốc hoặc một số nước khác đã làm ông nổi giận.
Ngoài một cuộc tấn công tên lửa vào Syria vào năm 2017, Trump đến nay đã không có một hành động biểu lộ giận dữ trong chính sách đối ngoại, nhưng trong thời gian gần đây nỗi ám ảnh chiến tranh đã kích động ông chú tâm vào việc tìm cách lật đổ chính phủ Venezuela của Nicolás Maduro bằng cách thông qua áp lực kinh tế hay một cuộc đảo chính quân sự do Mỹ hỗ trợ hoặc khuyến khích một cuộc xâm lược tập thể được lãnh đạo bởi Brazil -do nhà dân chủ vĩ đại Jair Bolsonaro lãnh đạo- và Colombia nơi chế độ dân chủ được thiết lập từ nửa thế kỷ qua trên những mồ chôn tập thể.
Trong việc tìm kiếm giải pháp Trump được 'bộ ba khủng bố' hướng dẫn: Thượng nghị sĩ Florida Marco Rubio, cố vấn an ninh quốc gia Hoa Kỳ John Bolton và đặc phái viên của chính quyền Trump về Venezuela, Elliott Abrams (thành tích nổi bật của Abrams gồm những lời khai man về vụ Iran-Contra, ủng hộ các chế độ sát nhân ở Guatemala và El Salvador và cổ vũ chiến tranh Iraq).Trong những tuần gần đây cả Rubio và tờ báo Miami Herald đều đưa ra dự đoán về sự sụp đổ sắp tới của Maduro.
Tôi không ưa gì Maduro nhưng hiện tại theo tôi những dự đoán đó là sai: Vị thế Tổng thống của Maduro được bảo vệ vững chắc và mọi âm mưu tìm cách thay thế ông ta chỉ là ngớ ngẩn.
Vào đầu năm 1989, chính phủ 'tân tự do' do Mỹ hỗ trợ của Carlos Andrés Pérez -còn gọi là tên dối trá- đã ra lệnh cho quân đội bắn những người biểu tình xuống đường chống lại kế hoạch thắt lưng buộc bụng cuả Quỹ tiền tệ quốc tế IMF, hàng trăm hoặc thậm chí hàng ngàn người đã bị tàn sát, số liệu thật sự không thể có được vì nhiều người đã bị thủ tiêu trong các mồ chôn bí mật.
Tháng 2/1992 Hugo Chávez lãnh đạo một âm mưu đảo chính chống lại chính quyền, cuộc đảo chính thất bại nhưng Chavez trở thành một anh hùng nổi tiếng, đặc biệt là sau khi ông đọc diễn văn trên đài truyền hình quốc gia nhìn nhận trách nhiệm về hành động của mình, một điều hiếm thấy trong chính trị Venezuela, Chavez với thỉnh cầu nổi tiếng đến các quân nhân, những người ủng hộ cuộc đảo chính quay trở lại doanh trại do "sự hổ thẹn" và "thời cơ" mà họ nhắm đến đã thất bại.
Chavez bị tù, nhưng hai năm sau được trả tự do và nổi tiếng, năm 1999 ông được bầu làm Tổng Thống và tái đắc cử ba lần.
Vào tháng 4 năm 2002, một Hội đồng quân nhân đảo chính lật đổ Tổng thống Chávez và đưa Pedro Carmona, giám đốc Phòng Thương mại của Venezuela thay thế, do Chavez rất đựơc hâm mộ vào thời điểm đó nên các cuộc biểu tình chống đối bùng nổ trên khắp đường phố ở Venezuela và chỉ trong vài ngày chính quyền Carmona sụp đổ và Chávez trở lại cầm quyền (chính quyền George Bush mất mặt vì cú này do thứ trưởng ngoại giao Mỹ Otto Reich đã đi gặp gỡ các giới lãnh đạo đảo chính và tán thành việc truất phế Chávez).
Chiến lược của Trump ở Venezuela rất đơn giản và tương tự như những gì Mỹ đã làm ở Iraq vào cuối 1990 và đầu những năm 2000 trước khi quyết định đổ bộ: Làm kiệt quệ đất nước bằng các biện pháp cấm vận kinh tế tàn bạo và sau đó hoặc là đổ lỗi cho chính phủ về tình trạng khốn khó hay tự biện minh hành động can dự là tất yếu để phát huy tự do. Như trường hợp phóng viên Lesley Stahl của đài CBS hồi năm 1996 khi phỏng vấn Bộ trưởng Ngoại giao thời Bill Clinton, Madeleine Albright: "Chúng tôi đã nghe nói rằng một nửa triệu trẻ em Iraq đã chết, theo tôi nghĩ con số này còn nhiều hơn số trẻ chết ở Hiroshima và theo bà cái giá (cấm vận) có đáng không?" Albright trả lời "Tôi nghĩ đây là một lựa chọn rất khó khăn, nhưng chúng tôi nghĩ rằng cái giá đó là xứng đáng"
Nếu các biện pháp cấm vận không làm chế độ thay đổi, bước thứ nhì là ép buộc hoặc mua chuộc quân đội lật đổ chế độ, điều này từng thất bại ở Iraq và nay cũng thất bại ở Venezuela. Báo New York Time từng loan tin mùa thu năm ngoái chính quyền Trump 'đã có các cuộc họp mật với những quân nhân nổi loạn Venezuela để thảo luận về những kế hoạch lật đổ Tổng thống Maduro'.
Đồng thời chính quyền Mỹ công khai kêu gọi dân chúng lật đổ Maduro, tháng 11 năm ngoái Bolton đã phát biểu tại Freedom Tower -tòa nhà nơi người Cuba chống Castro được chào đón vào năm 1960 sau khi Castro lật đổ nhà độc tài Fulgencio Batista- rằng: "Bộ ba chuyên chế ở bán cầu này -Cuba, Venezuela và Nicaragua- cuối cùng cũng giống nhau một điểm, họ là những tên hề rẻ tiền và yêu cầu họ hãy tự rút lui hay Mỹ sẽ loại bỏ họ ra khỏi quyền lực".
Venezuela hiện nay đang ở giai đoạn giống như hồi chính quyền Bush xâm lược Iraq, vài tuần trước chính quyền Trump tuyên bố triệu hồi tất cả các nhà ngoại giao của Mỹ từ Caracas và chính phủ Maduro trả đũa đã đóng cửa Toà đại sứ tại Washington và đưa nhân sự về nước. Trump đã công nhận chủ tịch Quốc hội là tổng thống mới của Venezuela, ông Juan Guaidó, người từng là một gã bán lẻ hàng điện tử và giờ đây đang vung kiếm xủng xoẻng và hứa hẹn ngày tận số cuả Maduro.
Không ai biết chính xác những gì sẽ xảy ra, Mỹ sẽ xâm lăng? Nghe có vẻ điên rồ nhưng phải nhớ chúng ta đang đấu trí với Trump, hay sẽ có một cuộc đảo chính quân sự do Hoa Kỳ giựt dây? Hay CIA lại một lần nữa tìm cách giết Maduro như đã từng làm với Saddam Hussein, Fidel Castro và một loạt kẻ thù khác?
Tiên đoán luôn bất định, nhưng ở đây tại sao tôi lại đặt cược vào Maduro.
Hiển nhiên ai cũng hiểu rằng ngoài các biện pháp trừng phạt kinh tế tàn bạo của Hoa Kỳ cộng thêm các chính sách tham nhũng và đàn áp của chính Maduro đã tạo ra rất nhiều khổ cực và bất mãn, dân chúng mệt mỏi và tin rằng Mỹ sẽ tiếp tục bỏ đói đất nước họ cho đến khi Maduro biến mất.
Tuần trước trong chuyến đi đến Caracas tham dự một hội nghị của International Peoples’ Assembly (Hội đồng nhân dân quốc tế, tổ chức Mỹ Latinh chống can thiệp) tôi né tránh các sự kiện chính thức để đi tham quan các khu phố nghèo, tôi gặp một người phụ nữ trẻ làm việc trong ngành khách sạn nói chuyện với tôi, cô phát biểu: "Tôi đã chán ngấy, tôi muốn có một cuộc đảo chính", cô ấy là người duy nhất tôi gặp mà công khai ủng hộ một cuộc đảo chính, và thoải mái nói như vậy mà không hề sợ bị bắt bớ. (Riêng tôi đã tản bộ quanh thủ đô Caracas ngày lẫn đêm, công khai tuyên bố chính kiến của mình, không ai -chính phủ hay phe đối lập- quấy rối tôi hoặc khó chịu vì ý kiến của tôi).
Tiên đoán luôn bất định, nhưng ở đây tại sao tôi lại đặt cược vào Maduro.
Hiển nhiên ai cũng hiểu rằng ngoài các biện pháp trừng phạt kinh tế tàn bạo của Hoa Kỳ cộng thêm các chính sách tham nhũng và đàn áp của chính Maduro đã tạo ra rất nhiều khổ cực và bất mãn, dân chúng mệt mỏi và tin rằng Mỹ sẽ tiếp tục bỏ đói đất nước họ cho đến khi Maduro biến mất.
Tuần trước trong chuyến đi đến Caracas tham dự một hội nghị của International Peoples’ Assembly (Hội đồng nhân dân quốc tế, tổ chức Mỹ Latinh chống can thiệp) tôi né tránh các sự kiện chính thức để đi tham quan các khu phố nghèo, tôi gặp một người phụ nữ trẻ làm việc trong ngành khách sạn nói chuyện với tôi, cô phát biểu: "Tôi đã chán ngấy, tôi muốn có một cuộc đảo chính", cô ấy là người duy nhất tôi gặp mà công khai ủng hộ một cuộc đảo chính, và thoải mái nói như vậy mà không hề sợ bị bắt bớ. (Riêng tôi đã tản bộ quanh thủ đô Caracas ngày lẫn đêm, công khai tuyên bố chính kiến của mình, không ai -chính phủ hay phe đối lập- quấy rối tôi hoặc khó chịu vì ý kiến của tôi).
Mặc dù Maduro không được mọi người hâm mộ lắm nhưng Guaidó và phe đối lập do Hoa Kỳ chi phối lại bị chửi rủa và phản đối rộng rãi. Rất ít người Venezuela muốn quay trở lại thời 1992, khi quân đội tàn sát người chống đối hoặc 1998 -một năm trước khi Chavez được bầu-. Thời những người cầm quyền giầu có xuất thân từ nhóm thành viên của trật tự cũ, mà một trong những thí dụ nhãn tiền về sự đối lập chính là khu George Washington Plaza, một khu phố giàu có nằm chen giữa các khu nghèo nàn El Paraiso và La Vega.
Và trong khi các chính trị gia Mỹ ủng hộ sự can thiệp thường dùng các báo cáo từ truyền thông Mỹ chỉ trích về tình trạng khan hiếm thực phẩm và thậm chí là chết đói tại Venezuela thì những gì tôi thấy khi lang thang trong thành phố lại là một câu chuyện hoàn toàn khác.
Tôi đã gặp Viviana tại một cuộc họp công đoàn ở El Paraiso và chúng tôi cùng đi bộ khoảng hai cây số về nhà cô ấy, tháp tùng còn có cả William người bạn khác gặp mặt tại cuộc họp của công đoàn, trong lúc đi bộ tôi thấy rất nhiều thực phẩm. Giá cả có thể hơi đắt, nhưng người nghèo vẫn có thể mua nó -cà phê, đường, thịt gà, bánh mì, trái cây cùng nhiều thứ khác- ở những người bán rong và chợ lề đường.
Một vài thứ thật sự rất đắt: Trong khi chúng tôi đi bộ đến nhà Viviana, tôi cố tìm một người nào đó trên phố hút thuốc để có thể mồi nhờ điếu thuốc, thật ngạc nhiên là suốt 20 phút tôi không tìm thấy được người nào hút thuốc, Viviana giải thích "giá thuốc lá quá mắc nên hầu như chẳng ai có khả năng hút thuốc nữa".
Tuy nhiên, Viviana và William sau đó đãi tôi một bữa ăn ngon với dồi huyết, Pasta Bolognese và cơm gan gà, tất cả là các món mà Viviana có trong nhà tại khu phố nghèo La Vega.Tại lối vào khu phố nhiều người xếp hàng chờ xe buýt và xe ôm, tuy ở đây nhiều người nghèo hơn những khu khác mà tôi đã đến, khu La Vega này lại ủng hộ chủ nghĩa Chavista mạnh mẽ, điển hình từ những bức tranh tường vẽ cựu tổng thống Chavez, Simón Bolívar, El Libertador, Che Guevara và các nhà lãnh đạo cách mạng Mỹ Latinh khác.
Tôi đã đến thăm một số khu phố khác và không có thời gian dùng bữa, ở San Augustín -trung tâm Venezuela- tôi gặp một người phụ nữ có ngôi nhà ở trên sườn núi, từ cửa sổ nhà, cô chỉ cho tôi nhìn qua một khu nhà chung cư cao cấp với phần lớn các phòng trống, cô ấy cho tôi biết các chủ sở hữu đã chạy sang Miami, Orlando, Madrid, Lisbon và các nước ngoài khác.
Tôi cũng đã gặp và kết bạn với Iris, Navidad và Pedro, chúng tôi uống bia và hút thuốc lá, họ đồng ý cho tôi chụp ảnh, chúng tôi đã không nói chuyện nhiều về chính trị nhưng tôi thấy rõ họ không thích Guaidó hay phe đối lập, họ hiển nhiên cũng không có vẻ đói, trông rất khỏe mạnh và vui vẻ.
Thêm lý do nữa tôi tin rằng một cuộc đảo chính sẽ không thực hiện được là vì Mỹ đã không thể lập ra một liên minh bịp để thực hiện một cuộc xâm lược -như đã xảy ra ở Iraq năm 2003- cả hai chính phủ Brazil và Colombia đều công khai tuyên bố rằng họ sẽ không tham gia trong bất cứ cuộc xâm lược vũ trang vào Venezuela.
Sự thúc đẩy của chính quyền Trump đối với quân đội Venezuela đã không có kết quả, cho đến nay lực lượng chung quanh tổng thống Maduro dường như đã vững chắc. Câu hỏi là tại sao các tướng lãnh lại phải ngả sang phía Mỹ? Đó là một rủi ro rất lớn, sẽ bị bắt nếu cuộc đảo chính thất bại, những hứa hẹn về một ngôi nhà ở Miami hoặc một tài khoản ở ngân hàng Delaware cũng không có ích gì nếu bị đi tù.
Maduro theo dõi sát sao quân đội hay nói cụ thể hơn là Diosdado Cabello luôn kiểm soát quân đội và mọi lãnh vực khác ở Venezuela. Cabello là người quyền lực nhất ở Venezuela và là thế lực đứng sau ngai vàng Maduro. Cabello là một cựu sỹ quan quân đội, ít nhất ông và Chavez đã là bạn thân thiết kể từ sau cuộc đảo chính thất bại năm 1992. Tôi có nhiều nguồn tin cho biết rằng lý do Chavez đã chọn ông Maduro 'hãm tài' làm phó tổng thống thay vì Cabello, chỉ vì ông Chavez đã quá cẩn thận đề phòng ông Cabello là một người quá xuất sắc cho chức vụ với quyền lực thứ nhì.
Chính quyền Trump có thể tiếp tục lôi kéo hoặc đe dọa các sỹ quan Venezuela để hạ bệ Maduro, nhưng đừng mơ! Những kẻ phản bội -ở bất kỳ quốc gia nào chống lại chính phủ của mình để được hưởng tiền bạc, hoặc những hứa hẹn thăng tiến sự nghiệp từ một lực lượng ngoại quốc- chắc chắn sẽ bị bắt và xử phạt nghiêm khắc.
Như vậy Mỹ chỉ còn lại giải pháp xâm lược là một chọn lựa duy nhất để lật đổ Maduro. Bolton, Abrams, Rubio và các chính trị gia cánh hữu khác -những người giống như Rubio nhận tài trợ của các nhóm lợi ích- đều kêu gào chiến tranh, nhưng họ sẽ không chết vì chiến đấu trên đường phố ở Caracas. Nhiều nguồn tin tốt đã cho tôi biết rằng phần lớn các quan chức cấp cao của Ngũ giác đài và cục tình báo chống ý định xâm lược của Hoa Kỳ vì xét ra điều đó là điên rồ.
Điều kỳ thú là các công ty dầu mỏ của Mỹ hoạt động ở Venezuela như ExxonMobil và Chevron đã không hề công khai ý kiến gì về âm mưu của Trump nhằm lật đổ Maduro, họ hy vọng Trump -là Tổng thống nên phải- biết chiến tranh rất tệ cho kinh doanh. Tuy nhiên các công ty dầu mỏ có tài sản ở Venezuela, cuối cùng có thể sẽ quyết định tìm ngõ thoát, họ sẽ được nhiều lợi ích hơn nếu Maduro ra đi.
Như lịch sử đã cho thấy cần có một thế lực bên ngoài -ở đây là Mỹ- để kích động một cuộc chiến tranh, đây cũng là mục đích rõ ràng của Rubio, nhưng Rubio ngày càng tuyệt vọng và thất bại trong ý đồ kích hoạt một cuộc xung đột, thậm chí Rubio trong một tweet còn kèm cả hình ảnh đẫm máu của Muamar Gaddafi -cựu lãnh đạo Lybya- khi lên tiếng đòi hỏi Maduro từ chức.
Maduro có thể tham nhũng, độc đoán, khoa trương và tâm thần không ổn định -những cá tính này có phần giống Trump, người đang tìm cách truất phế ông- Maduro có thể cũng đã tìm cách tăng số phiếu bầu của mình trong cuộc bầu cử hồi 2018. Nhưng tạm thời, ông ta vẫn là Tổng Thống tại chức, Trump và các cố vấn theo khuynh hướng can thiệp dường như không thể thay đổi điều này, nhưng tốt nhất họ không nên thử.
https://newrepublic.com/article/153219/coup-unlikely-venezuela
