Cuốn sổ ghi chép của người lính Nga, góc nhỏ của cuộc chiến.

 Khi quân đội Nga vội vàng rút chạy khỏi thị trấn nhỏ Balakliia của Ukraine vào tháng chín, họ đã để lại không kịp tiêu hủy hàng nghìn tài liệu mô tả chi tiết hoạt động của cỗ máy viễn chinh Nga.

BALAKLIIA, Ukraine - Các binh sĩ Nga đã rút chạy nhiều tuần trước đó nhưng họ đã để lại dấu vết của mình ở khắp mọi nơi. Lần theo các bậc thang bê tông dẫn vào tầng hầm của một building bị bỏ hoang sau cuộc rút chạy vội vàng của căn cứ chỉ huy ở thị trấn nhỏ ven sông ở miền đông Ukraine này, trong một tầng hầm đầy mùi ẩm thấp nằm sau cánh cửa thép được dán chữ "Bộ chỉ huy" tràn ngập giấy tung tóe trên mặt đất, giấy tờ tài liệu được nhét đầy vào lò đốt một số đã cháy thành than.

Tổng cộng tầng hầm này chứa hàng nghìn trang tài liệu, qua hơn một nghìn trang giấy này nó cho thấy chi tiết hoạt động bên trong của một đơn vị quân đội Nga và làm sáng tỏ những sự kiện dẫn đến một trong những thất bại nhức nhối nhất trên chiến trường của Tổng thống Vladimir Putin: Sự rút lui hỗn loạn của Nga khỏi vùng đông bắc Ukraine vào tháng 9.

Trong một cuốn sổ tay với bìa hình hoa hòe của một sỹ quan vô danh vứt lại, một bức hí họa về một người lính trong trang giấy đầu và ở trang cuối giấc mơ về việc được về quê nhà, cùng với đó là gần 91 trang viết tay của cuốn sổ cũng chứa đựng nhiều thông tin bí mật khác:

- Tọa độ của các đơn vị tình báo Nga.

- Hồ sơ các cuộc gọi từ các chỉ huy.

- Chi tiết các trận đánh, số lính bị thiệt mạng và vũ khí thiết bị bị phá hủy, cùng những ghi chú về sự suy sụp tinh thần và kỷ luật trong quân đội Nga.

Những ghi chú trong cuốn sổ tay cho ta cái nhìn về thực trạng đội quân viễn chinh Nga trong tám tháng chiến tranh trên đất Ukraine.

Trong những tuần trước cuộc rút lui, các lực lượng Nga đã phải vật lộn với việc trinh sát và tác chiến điện tử, họ đang phải sử dụng những người lính chưa được huấn luyện kỹ càng để biết cách điều khiển các drone, các máy nhiễu sóng để gây nhiễu hệ thống liên lạc của Ukraine thường không hoạt động. Vào cuối tháng 8 các tài liệu cho thấy lực lượng chiến đấu đã bị tiêu hao, bị tử thương, đào ngũ và kiệt sức chiến đấu. Hai đơn vị -chiếm khoảng 1/6 tổng lực lượng- đang hoạt động chỉ với 20% khả năng chiến đấu của họ.

Các tài liệu cũng tiết lộ mức độ hiệu quả ngày càng tăng của các lực lượng Ukraine và đưa ra manh mối về việc cuộc chiến kéo dài 8 tháng đã diễn ra như thế nào, với việc Nga hiện đang chịu sức ép dữ dội ở mặt trận phía nam xung quanh bờ Biển Đen (Kherson).

Trong những tuần trước khi rút lui, các lực lượng Nga xung quanh Balakliia, một thị trấn cách Kharkiv 90 km về phía nam, đã bị pháo kích dữ dội từ các bệ phóng tên lửa HIMARS, do Hoa Kỳ cung cấp gần đây. Các tên lửa chính xác liên tục bắn trúng các sở chỉ huy.

Các tài liệu trong tầng hầm cho biết Đại tá Ivan Popov là chỉ huy lực lượng quân đội Nga hoạt động vùng Balakliia. Popov và nhiều sĩ quan cấp cao của ông thuộc Quân đoàn 11, thuộc Hạm đội Baltic của hải quân Nga, năm 2017 tờ báo chính thức của các lực lượng vũ trang Nga đã giới thiệu hồ sơ cá nhân của Popov, cho biết ông đã tham dự cuộc chiến chống lại quân ly khai ở Chechnya và cuộc xâm lược năm 2008 ở Gruzia.

Hãy cùng theo dấu những ghi chép của cuốn sổ tay này:

** Một trận chiến điển hình.

Ngày 19/7, một đoạn trong cuốn sổ tay ghi chú: "Bom, đạn sắp cạn". Trong sổ tay còn viết thêm: Sĩ quan cấp cao nhất của Nga chỉ huy Quân khu phía Tây đã yêu cầu báo cáo tóm tắt về tình hình và “ra lệnh rằng Hrakove không được đầu hàng”.

Vào ngày 19 tháng 7, bốn tháng sau khi chiếm được khu vực này, những người chiếm đóng Nga đã phải đối mặt với thách thức nghiêm trọng đầu tiên từ các lực lượng vũ trang của Ukraine.

Tại cuộc họp thường lệ buổi sáng trong tầng hầm, các báo cáo trình lên Đại tá Popov, vẫn bình thường: Đêm hôm trước tương đối yên tĩnh và các vị trí của địch không thay đổi.

Chương trình hoạt động trong ngày: Một số cuộc bắn pháo theo lịch trình vào các vị trí của quân Ukraine.

Nhưng đến đầu giờ chiều một nhóm lính Ukraine, được hỗ trợ bởi xe tăng và dưới sự che chắn của một trận địa pháo đã tấn công chiến tuyến của Nga tại Hrakove - một ngôi làng ở rìa phía tây bắc của lãnh thổ do lực lượng Balakliia nắm giữ.

(Các binh lính thuộc trung đoàn súng trường cơ giới số 9 của Nga chiếm giữ khu vực kho lưu trữ ngũ cốc bằng bê tông ở Hrakove, họ đã đặt các ổ súng trên nóc của các kho bê tông và sinh hoạt, ăn ngủ trên các băng chuyền ngũ cốc.)

Vào lúc 15 giờ, người lính liên lạc Nga trên chiến tuyến tại Hrakove đã gọi báo động cho các chỉ huy ở Balakliia: Vị trí của anh ta đang bị tràn ngập và đơn vị phải rút lui, anh lính yêu cầu pháo binh yểm trợ để chặn địch quân và phá hủy khu vực đơn vị vừa rút khỏi... Sau đó, liên lạc đã bị mất.

 Sau đó phía Nga đã gửi quân tiếp viện và huy động trực thăng tấn công để tái chiếm, đến 18h quân Ukraine rút lui và các lực lượng Nga chiếm lại được khu vực bị mất nhưng bị thiệt hại nặng: Quân Nga mất một xe tăng, hai xe bọc thép và các thiết bị khác, 39 lính bị thương, 7 người chết và 17 lính được báo cáo mất tích (có thể đã bị bắt tù binh hoặc đào ngũ)

Ngày 19/7, một dòng ghi chú khác: "Cần máy bay không người lái !!! Khẩn cấp"

Các tài liệu trong tầng hầm cho thấy các chỉ huy Nga đã hiểu rõ những thiếu sót trong lực lượng của họ, vào ngày 19 tháng 7, vài giờ trước trận chiến Hrakove, trên bản ghi chép cuộc họp hàng ngày nổi bật yêu cầu cung cấp các máy bay không người lái theo dõi đich quân: “Quadcopters !!! Khẩn cấp!" (Máy bay không người lái bốn động cơ) nói chung không phải là khí tài quân sự và có thể được mua tại các cửa hàng điện tử hay trên internet, hồi tháng 6 quân đội Nga đã có cuộc huy động vốn dân chúng để mua máy bay không người lái gởi cho quân đội.

Lực lượng Nga tại Balakliia cuối cùng đã nhận được ba máy bay không người lái Mavic-3 hàng dân sự bán trên thị trường vào ngày 20/7, nhưng cũng theo ghi chép trong cuốn sổ thì những người lính chiến chưa sẵn sàng để sử dụng chúng -họ quên rằng cần phải tải phần mềm ứng dụng- và cũng cho biết là đang phải huấn luyện cho 15 người lính cách điều khiển drone, vì họ chưa bao giờ sử dụng nó.

Cùng lúc đó thì lực lượng Ukraine vẫn đang bận rộn bay các máy bay không người lái trinh sát các vị trí của Nga, nhiệm vụ của họ trở nên dễ dàng hơn vì theo một báo cáo của đơn vị tác chiến điện tử hai trong số ba hệ thống máy gây nhiễu của Nga đã bị hư hỏng ngừng hoạt động và cần sửa chữa.

Bản tin hàng ngày vào ngày 21/7 có tin tức còn đáng báo động hơn đối với Đại tá Popov, chỉ huy lực lượng Balakliia: "Cơ quan tình báo Nga FSB cho biết rằng lực lượng Ukraine đang đưa đến khu vực ba bệ phóng tên lửa HIMARS có độ chính xác cao do Mỹ cung cấp, và tin tình báo cũng cảnh báo là phía Ukraine đã xác định được chính xác vị trí của một sở chỉ huy tiền phương của Nga và bốn nhà kho đang được sử dụng bởi lực lượng Nga tại Balakliia.

Ba ngày sau hôm 24/7, trong cuốn sổ tay ghi lại rằng một cuộc tấn công của HIMARS đã giết chết 12 lính Nga thuộc lữ đoàn thủy quân lục chiến 336 của Hạm đội Baltic.

Ngày 24/7, "Shtanko là một tên khốn nạn nó phải đối mặt với kỷ luật quân đội vì nó đã rút lui trung đội của nó về tuyến sau".

Cuộc chiến càng làm xói mòn tinh thần và kỷ luật của những người lính, Artyom Shtanko chỉ huy một trung đội lính Nga trong trận đánh Hrakove, trung đội của anh bị hứng chịu tấn công dữ dội và bị tổn thất nặng, nhưng khi đại đội trưởng Viktor Alyokhin ra lệnh trung đội di chuyển về phía trước dưới trận địa đang pháo kích dữ dội từ phía Ukraine Shtanko đã bất tuân mệnh lệnh từ chỉ huy đại đội, anh đã dẫn trung đội rút về tuyến sau. Sau trận này Shtanko đã bị thuyên chuyển đến một đơn vị khác đâu đó ở Ukraine.

Cuốn sổ cũng ghi lại vụ đào ngũ của Hạ sĩ Roman Elistratov thuộc trung đoàn súng trường cơ giới số 9, sau khi trải qua trận đánh và chứng kiến được toàn bộ sức mạnh của cuộc tấn công của Ukraine, cùng với đó trong cuốn sổ cũng viết về một người lính cố tình bắn vào tay mình để được đưa về tuyến sau, tác giả cũng ghi chú là "cần phải báo cáo cấp trên về vụ này"

Một đoạn ghi khoảng cuối tháng 7: "Không có đủ tiếp tế" Cho dù có bao nhiêu lính mới thay, nhưng không có đạn thì làm gì được.

Vào cuối tháng 7 các tài liệu trong tầng hầm cho thấy từ các nguồn tin tình báo, chỉ huy Nga biết được rằng các lực lượng Ukraine đang chuẩn bị một cuộc phản công để giành quyền kiểm soát Balakliia, lực lượng tác chiến điện tử nghe lén các liên lạc cho thấy sự chuẩn bị cho một cuộc tấn công sắp xảy ra, trong đó  có một số liên lạc là từ các điện thoại di động có IP được đăng ký từ các quốc gia như Estonia, Anh, Hà Lan và cả Hoa Kỳ. Các chỉ huy Nga kết luận rằng những chiếc điện thoại này thuộc sở hữu của lính đánh thuê hoặc những cố vấn nước ngoài đang giúp đỡ quân đội Ukraine.

Theo ghi nhớ trong sổ ngày 4/8, các chuyên viên tác chiến điện tử của Nga đã đến Balakliia, họ thử nghiệm sử dụng hệ thống "Pole-21" của Nga để gây nhiễu hệ thống định vị vệ tinh nhằm vô hiệu hóa tên lửa HIMARS, không biết kết quả của cuộc thử nghiệm đó ra sao, các cuộc tấn công của Ukraine vẫn tiếp tục và ít nhất ba sở chỉ huy tiền phương của Nga ở Đông Bắc Ukraine đã bị trúng tên lửa HIMARS trong những tuần sau đó.

Theo các báo cáo hàng ngày và ghi chú trong cuốn sổ tay, đối mặt với các cuộc tấn công ngày càng tăng của Ukraine, bộ chỉ huy ở Balakliia đã bắt đầu yêu cầu bổ xung thêm quân. Trong một bản báo cáo hành quân ngày 30/8 cho thấy lực lượng chiến đấu chỉ ở mức 71% của toàn bộ sức mạnh, một số đơn vị còn tệ hơn nhiều, trong cùng báo cáo đó: Tiểu đoàn 2 xung kích đáng lẽ phải có quân số là 240 mà nay chỉ còn có 49 quân nhân, lữ đoàn 9 quân dự bị chỉ còn lại có 23% nhân lực dự kiến.

Báo cáo về khí tài quân sự, từ  ngày 25/7 có 5 máy bay không người lái đến cuối tháng 8 chỉ còn 2 cái. Tổng số 8 chiếc xe bọc thép đơn vị sở hữu chỉ còn lại 3 chiếc xử dụng được. Vũ khí chống tăng Fagot cuối tháng 7 có 24 bộ, đến nay chỉ còn 4 bộ. Hệ thống Zoopark duy nhất mà đơn vị có để ngăn chặn các hệ thống điện tử của đối phương đã bị phá hủy vào cuối tháng 8.

Rút lui và hỗn loạn. Người sỹ quan viết về giấc mơ của mình ở trang cuối cuốn sổ: Mình về nhà vào ngày 10/8/2023, về với gia đình... vui vẻ ở Khabarovsk với gia đình, với vợ và các cô con gái của mình.

Cuộc phản công của quân đội Ukraine đã bắt đầu một cách mạnh mẽ vào ngày 6 tháng 9. Ở Hrakove lực lượng Ukraine mở đầu chiến dịch  tấn công các vị trí của Nga đầu tiên bằng pháo binh, vào buổi tối các lực lượng Ukraine đã vượt qua các tuyến phòng ngự của Nga, đến thời điểm đó lệnh rút lui khỏi khu vực được đưa ra.

Trận chiến liên tục từ ngày 6 đến ngày 8 tháng 9, các cuộc tấn công chính xác đã tấn công trung tâm chỉ huy ở Balakliia. Lyovochkin, toàn bộ các căn cứ quân Nga chiếm đóng trúng đạn sụp đổ và cháy, thi thể lính Nga trong các đống đổ nát được kéo ra, chung quanh các ngôi nhà không bị pháo kích cũng rung lên theo từng tiếng nổ.

Các loại pháo của Ukraine liên tục dội vào căn cứ chỉ huy của lực lượng Nga tại Balakliia, cho đến ngày 8/9 thì tạm ngưng, khoảng 30 người lính đa số bị thương băng bó khắp người vội vã rút lui thoát ra khỏi khu vực theo đường cái, vài người lính vất bỏ vũ khí bỏ cả xe và chạy bộ, tất cả hỗn loạn không theo một trật tự nào thậm chí có lúc còn gây nghẽn đường chỉ với những người lính và các phương tiện quân sự đang trên đường chạy trốn, lực lượng Ukraine bám sát các nhóm lính Nga rút lui hỗn loạn từ Luhansk và tấn công liên tục.

Nhiều tuần sau cuộc rút lui của Nga, tất cả những gì còn lại của căn cứ là một lò lửa cháy dở với đống tro tàn và một đống tài liệu trên sàn nhà, một ngọn khói bốc lên từ một đống thiết bị của Nga bị cháy rụi.

Đại tá Popov chỉ huy lực lượng, đã bị thương tại một thời điểm nào đó của trận chiến và phải nằm viện một tháng, có nguồn tin cho biết ông đã được thăng cấp tướng và sắp nhận nhiệm vụ mới. 

Một trong những ghi chép cuối cùng trong cuốn sổ này không ghi ngày tháng: "Nếu bạn ngồi và nhìn dòng sông đủ lâu, cuối cùng bạn sẽ thấy kẻ thù của mình trôi qua".

Qua trang sau, anh ta dường như đang tưởng tượng về cuộc sống của mình trong tương lai, tại quê anh ta, một thành phố ở biên giới Nga - Trung Quốc, cách Balakliia chừng 7.000 km, anh viết:

"Mình về nhà vào ngày 10/8/2023, về với gia đình... vui vẻ ở Khabarovsk với gia đình, với vợ và các cô con gái của mình."

Không biết người lính này có thực hiện được ước mơ của mình, hay nằm lại đâu đó trên một cánh đồng đầy hoa Hướng dương trên đất Ukraine?

42 Phóng tác.

Link: https://www.reuters.com/investigates/special-report/ukraine-crisis-russia-base